BATI AKDENİZ İHRACATÇILAR BİRLİĞİ ÜYELERİNE
SİRKÜLER 2021-060

Sayın Üyemiz;

Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM)'nden alınan yazıda, Avrupa Birliği (AB) tarafından 11 Aralık 2019 tarihinde açıklanan Avrupa Yeşil Mutabakatı'nda yer alan stratejiler doğrultusunda, 11 Mart 2020 tarihinde Döngüsel Ekonomi Eylem Planı'nın yayımlandığı, Döngüsel Ekonomi Eylem Planı'nda yer alan öncelikli politika alanlarından biri olan sürdürülebilir ürün inisiyatifine ilişkin hazırlıkların sürmekte olduğu ve mevzuat taslağının 2021 yılı son çeyreğinde duyurulmasının öngörüldüğü bildirilmektedir.

Avrupa Komisyonu tarafından sürdürülebilir ürün inisiyatifinin hayata geçirilmesine ilişkin yürütülen mevzuat hazırlık çalışmaları kapsamında, bir kamu istişare sürecinin başlatıldığı, sürece katkı sağlamak isteyen paydaşların bir örneği ekte yer alan ve https://ec.europa.eu/info/law/better-regulation/have-your-say/initiatives/12567-Sustainableproducts-initiative/public-consultation bağlantı adresinden erişim sağlanabilen anketi 9 Haziran 2021 tarihine kadar doldurmaları gerektiği belirtilmektedir.

Kamu istişare süreci kapsamında görüşe açılan anketin incelenmesinden; sürdürülebilir ürün inisiyatifinin; ürünlerin iklim-nötr, kaynakları verimli kullanan ve döngüsel bir ekonomiye uygun hale getirmek, atıkları azaltmak ve sürdürülebilirlikte ön alan ürünlerin performansının kademeli olarak norm haline gelmesini sağlamak için tasarlanmakta olduğunun görüldüğü ifade edilmektedir.

İnisiyatif çerçevesinde; Eko-tasarım (Eco-design) Direktifi'nin enerji ürünleri harici ürünlere genişletilmesinin hedeflendiği, tamamlayıcı mevzuat önerilerinin sunulmasının planlandığı ve "sürdürülebilirlik ilkeleri” ile diğer düzenleme/uygulamaların tesis edilmesinin öngörüldüğü dile getirilmektedir. Bahse konu süreçte öncelikli olarak; elektronik ve bilişim teknolojileri, tekstil ve mobilya gibi değer zincirine dayalı ürünler ile çelik, çimento ve kimyasallar gibi yüksek etkili ara malların hedeflendiği bununla birlikte, aşağıda listelenen hususlara yönelik tedbirler alınmasının da değerlendirileceği belirtilmektedir:

• Kapsamlı ürün sürdürülebilirlik ilkeleri geliştirilmesi,
• Üreticilerin daha sürdürülebilir ürünler üretmesi ve üründen ürün atık haline gelene kadar sorumlu olmasını (tamir, yedek parça, ürün bakım, vb. hizmetler sunarak) sağlayacak kurallar belirlenmesi,
• Dijital pasaport, etiket ve filigran gibi uygulamalarla ürün bilgisinin dijitalleştirilmesi,
• Kamu alımları kapsamında yapılan mal alımlarında uyulması zorunlu minimum sürdürülebilirlik gerekliliklerinin getirilmesi,
• Satılmayan dayanıklı malların imha edilmesinin yasaklanması,
• Geri dönüştürülmüş ya da yeniden üretilmiş içeriğin üretim sürecinde kullanımının kolaylaştırılması ve bu süreçte açığa çıkabilecek zararlı kimyasalların takibine yönelik önlemler alınması.

Ayrıca ankette, AB piyasasında yeterince sürdürülebilir ürün yer almamasının piyasa ile ilişkili ve politikalar ile ilişkili sebeplerinin arandığının görüldüğü, diğer taraftan, Döngüsel Ekonomi Eylem Planı'nda da yer alan ve ürünlerin sürdürülebilirliğini artıracak ürün tasarımı kuralları ve genel gerekliliklerin;

• Ürünlerin dayanıklılığı, yeniden kullanılması ve tamir edilebilirliğinin artırılarak ürünlerdeki zararlı kimyasalların azaltılması,
• Ürünlerdeki geri dönüştürülmüş içeriğin artırılması,
• Yeniden imalat ve yüksek kalite geri dönüşümün sağlanması,
• Karbon ve çevresel ayak izinin azaltılması,
• Tek kullanım ve erken eskimenin kısıtlanması,

hususlarını kapsaması gerektiği ifade edilerek söz konusu hedeflere ulaşılmasında hangi tedbirlerin önceliklendirilmesi gerektiğinin araştırıldığı dile getirilmektedir.

Ankette ayrıca, hayata geçirilmesi değerlendirilen "dijital pasaport” uygulamasının dizaynına yönelik soruların da yer aldığı, üreticiler, tüketiciler ve piyasa gözetimi otoriteleri tarafından ürünün sürdürülebilirlik kriterlerinden hangilerini haiz olduğu bilgisinin takip edilmesine imkan sağlaması öngörülen dijital pasaportlarda hangi bilgilere yer verilmesi gerektiğinin anket marifetiyle araştırıldığı belirtilmektedir.

Diğer taraftan, en etkin döngüsel iş modellerinin belirlenmesi ve iş modellerinin döngüselleştirilmesinin önündeki belli başlı engellerin tespit edilmesinin de anketin amaçları arasında yer aldığı bildirilmekte olup sürdürülebilir ürünleri üreten ve tüketenlere sağlanacak teşviklerin kapsamının belirlenmesi bağlamında ankette, hangi sürdürülebilirlik kriterini karşılayan üretici/tüketicilere hangi teşviklerin sağlanabileceğinin tespitine yönelik sorulara da yer verildiği belirtilmektedir.

Anket kapsamında son olarak, hedeflere ulaşmada gerekliliklere uyum ve sürdürülebilir ürün politikasının etkin uygulanmasının önem arz ettiğinden hareketle, AB Tek Pazarında piyasa gözetimi ve sınırlarda gümrük kontrolleri ile gerçekleştirilen uygulama faaliyetlerinin nasıl geliştirilebileceğine yönelik bir bölümün de ankette yer aldığı, söz konusu bölümde yer alan uygulama hedefleri arasında, ürünlerin sürdürülebilirlik kriterlerinin karşılandığına yönelik üçüncü taraf uygunluk değerlendirmesi talep edilebileceği hususunun değerlendirilmekte olmasının dikkat çektiği belirtilmektedir. AB'nin döngüsel ekonomiye geçiş hedefleri kapsamında merkeze aldığı sürdürülebilir ürün inisiyatifi de dâhil olmak üzere hayata geçireceği kapsamlı mevzuat değişikliklerinin, birçok sektöre çeşitli düzenlemeler yoluyla dönüştürücü yansımaları olmasının hedeflendiği ifade edilmektedir.

Bu bağlamda, AB ile ülkemiz arasında tesis edilmiş olan Gümrük Birliği doğrultusunda AB ile mevcut ticari entegrasyonumuzun yanı sıra ülkemizin dahil olduğu değer zincirleri dikkate alındığında, AB tarafından hayata geçirilecek politika değişikliklerinin hem enerji hem kaynak-yoğun sektörlerde faaliyet gösteren ekonomik aktörlerimiz üzerinde önemli etkiler doğurmasının muhtemel görüldüğü belirtilmektedir.

Özellikle sürdürülebilir ürünler bağlamında, başta AB tarafından ortaya konan hedeflerin ve gerçekleştirilmesi öngörülen düzenlemelerin yakından takibi ve bunlara uyum sağlanmasının, AB teknik mevzuatına uyum yoluyla ülkemiz ile AB arasında sağlanan serbest dolaşımın sürdürülmesi bakımından önem teşkil edeceği bildirilmektedir.

Bu kapsamda, AB'nin sürdürülebilir ürün inisiyatifine ilişkin yukarıda belirtilen hedefleri ile AB tarafından yürütülmekte olan kamu danışma süreci kapsamında yayımlanan anket çalışması çerçevesinde olabilecek ve konuya ilişkin Avrupa Birliği ile gerçekleştirilecek temaslarda gündeme getirilmesinde yarar görülen görüş ve değerlendirmelerinizin, 12 Mayıs 2021 saat 13:30'a kadar eo@baib.gov.tr adresine iletilmesi ve yukarıda paylaşılan ankete katılım sağlanması büyük önem arz etmektedir.

e-imzalıdır

Güliz AKEL ÇETİNKAYA

Genel Sekreter T.

EK: Kamu Danışma Süreci Anket Soruları

---

Ekler:
EK-Anket.pdf